C Vitamini Nedir ve Ne İşe Yarar?

Askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, bazı gıdalarda bulunan suda çözünen bir besindir. Vücutta bir antioksidan görevi görerek hücreleri serbest radikallerin neden olduğu hasarlardan korumaya yardımcı olur. Serbest radikaller, vücudumuz yediğimiz besinleri enerjiye çevirdiğinde oluşan bileşiklerdir. İnsanlar ayrıca sigara dumanı, hava kirliliği ve güneşten gelen ultraviyole ışıktan çevredeki serbest radikallere maruz kalmaktadır.

Vücudun ayrıca yaraların iyileşmesine yardımcı olmak için gerekli bir protein olan kolajen yapmak için C vitaminine ihtiyacı vardır. Ek olarak, C vitamini bitki bazlı gıdalardan demirin emilimini artırır ve bağışıklık sisteminin vücudu hastalıklardan korumak için düzgün çalışmasına yardımcı olur.

Ne kadar C vitaminine ihtiyacım var?

Her gün ihtiyacınız olan C vitamini miktarı yaşınıza bağlıdır. Farklı yaşlar için ortalama günlük önerilen miktarlar aşağıda miligram (mg) cinsinden listelenmiştir.

Sigara içiyorsanız, önerilen toplam günlük miktarınızı hesaplamak için yukarıdaki değerlere 35 mg ekleyin.

Diyetisyen Yusuf Eren Kara’dan beslenme danışmanlığı almak için yusuferenkara.com’u  ziyaret edebilirsiniz. Online Beslenme Danışmanlığı için buraya tıklayabilirsiniz.

Hangi besinler C vitamini sağlar?

Meyve ve sebzeler en iyi C vitamini kaynaklarıdır. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yiyecekler yiyerek önerilen miktarda C vitamini alabilirsiniz:

• Turunçgiller (portakal ve greyfurt gibi) ve bunların suları ile bol miktarda C vitamini içeren kırmızı ve yeşil biber ve kivi.
• C vitamini de içeren brokoli, çilek, kavun, fırında patates ve domates gibi diğer meyve ve sebzeler.
• C vitamini ile güçlendirilmiş bazı yiyecek ve içecekler. Bir gıda ürününe C vitamini eklenip eklenmediğini öğrenmek için ürün etiketlerine bakın.

Yiyeceklerin C vitamini içeriği, uzun süreli depolama ve pişirme ile azaltılabilir. Buharda veya mikrodalgada pişirme, pişirme kayıplarını azaltabilir. Neyse ki, meyve ve sebzeler gibi en iyi C vitamini besin kaynaklarının çoğu genellikle çiğ yenir.

Ne tür C vitamini diyet takviyeleri mevcuttur?

Çoğu multivitamin C vitamini içerir. C vitamini ayrıca tek başına bir besin takviyesi olarak veya diğer besinlerle kombinasyon halinde bulunur. Diyet takviyelerindeki C vitamini genellikle askorbik asit formundadır, ancak bazı takviyelerin sodyum askorbat, kalsiyum askorbat, diğer mineral askorbatlar ve biyoflavonoidli askorbik asit gibi başka formları da vardır. Araştırmalar, herhangi bir C vitamini formunun diğer formlardan daha iyi olduğunu göstermedi.

Yeterli C vitamini alıyor muyum?

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çoğu insan yiyecek ve içeceklerden yeterince C vitamini alır. Bununla birlikte, belirli insan gruplarının yeterli C vitamini alma konusunda diğerlerinden daha fazla sorun yaşama olasılığı daha yüksektir:

• Sigara içenler ve pasif içiciliğe maruz kalanlar, kısmen dumanın vücudun serbest radikallerin neden olduğu hasarı onarmak için ihtiyaç duyduğu C vitamini miktarını artırması nedeniyle. Sigara içenlerin sigara içmeyenlere göre günde 35 mg daha fazla C vitaminine ihtiyacı vardır.
• Buharlaştırılmış veya kaynatılmış inek sütü ile beslenen bebekler, çünkü inek sütünde C vitamini çok azdır ve ısı C vitaminini yok edebilir. 1 yaşından küçük bebeklere inek sütü önerilmez. Anne sütü ve bebek maması yeterli miktarda C vitamini içerir.
• Çok sınırlı çeşitlilikte yemek yiyen insanlar.
• Ciddi malabsorpsiyon, bazı kanser türleri ve hemodiyaliz gerektiren böbrek hastalığı gibi belirli tıbbi durumları olan kişiler.

Yeterli C vitamini almazsam ne olur?

C vitamini eksikliği Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da nadirdir. Haftalarca çok az veya hiç C vitamini almayan (günde yaklaşık 10 mg’ın altında) kişiler iskorbüt hastalığına yakalanabilir. İskorbüt, yorgunluğa, diş etlerinde iltihaplanmaya, ciltte küçük kırmızı veya mor lekelere, eklem ağrısına, zayıf yara iyileşmesine ve tirbuşon kıllarına neden olur. İskorbüt hastalığının ek belirtileri arasında depresyonun yanı sıra şişmiş, kanayan diş etleri ve dişlerin gevşemesi veya kaybı yer alır. Skorbütlü kişilerde de anemi gelişebilir. İskorbüt tedavi edilmezse ölümcüldür .

C vitamininin sağlık üzerindeki bazı etkileri nelerdir?

Bilim adamları, sağlığı nasıl etkilediğini anlamak için C vitamini üzerinde çalışıyorlar. İşte bu araştırmanın gösterdiğine dair birkaç örnek.

Kanser önleme ve tedavisi

Meyve ve sebzelerden yüksek miktarda C vitamini alan kişilerde akciğer, meme ve kolon kanseri gibi birçok kanser türüne yakalanma riski daha düşük olabilir. Bununla birlikte, diğer antioksidanlarla birlikte veya bunlar olmadan C vitamini takviyeleri almak, insanları kansere yakalanmaktan korumuyor gibi görünüyor.

Yüksek dozda C vitamini almanın kanser tedavisi olarak yararlı olup olmadığı açık değildir. C vitamininin etkileri, hastaya nasıl uygulandığına bağlı görünmektedir. C vitamininin oral dozları, kandaki C vitamini düzeylerini enjeksiyon yoluyla verilen intravenöz dozlar kadar yükseltemez. Hayvanlarda ve test tüplerinde yapılan birkaç çalışma, kandaki çok yüksek C vitamini düzeylerinin tümörleri küçültebileceğini gösteriyor. Ancak yüksek doz intravenöz C vitamininin insanlarda kanseri tedavi etmeye yardımcı olup olmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

C vitamini diyet takviyeleri ve diğer antioksidanlar, kanser için kemoterapi ve radyasyon tedavisi ile etkileşime girebilir. Kanser tedavisi gören kişiler, özellikle yüksek dozlarda C vitamini veya diğer antioksidan takviyeleri almadan önce onkologlarıyla konuşmalıdır.

Kalp-damar hastalığı

Çok fazla meyve ve sebze yiyen kişilerde kardiyovasküler hastalık riski daha düşük görünmektedir. Araştırmacılar, bu gıdaların antioksidan içeriğinin bu ilişkiden kısmen sorumlu olabileceğine inanıyor çünkü oksidatif hasar, kardiyovasküler hastalığın önemli bir nedeni. Bununla birlikte, bilim adamları, yiyeceklerden veya takviyelerden alınan C vitamininin, insanları kardiyovasküler hastalıklardan korumaya yardımcı olup olmadığından emin değiller. Ayrıca, C vitamininin halihazırda buna sahip olan kişilerde kardiyovasküler hastalığın kötüleşmesini önlemeye yardımcı olup olmadığı da net değil .

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) ve katarakt

AMD ve katarakt, yaşlı insanlarda görme kaybının önde gelen nedenlerinden ikisidir. Araştırmacılar, C vitamini ve diğer antioksidanların AMD alma riskini etkilediğine inanmıyor. Bununla birlikte, araştırmalar, diğer besinlerle birlikte C vitamininin AMD ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.

İleri AMD geliştirme riski yüksek olan AMD’li yaşlı insanlar arasında yapılan geniş bir çalışmada, günlük 500 mg C vitamini, 80 mg çinko, 400 IU E vitamini, 15 mg beta-karoten ve 2 mg diyet takviyesi alanlar yaklaşık 6 yıldır bakırın gelişmiş AMD geliştirme şansı daha düşüktü. Ayrıca diyet takviyesi almayanlara göre daha az görme kaybı yaşadılar. Hastalığı olan veya hastalığı geliştiren kişiler, diyet takviyeleri alma konusunda doktorlarıyla konuşmak isteyebilirler.

C vitamini ve katarakt oluşumu arasındaki ilişki belirsizdir. Bazı araştırmalar, yiyeceklerden daha fazla C vitamini alan kişilerin katarakt olma riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Ancak bu ilişkiyi açıklığa kavuşturmak ve C vitamini takviyelerinin katarakt olma riskini etkileyip etkilemediğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Soğuk algınlığı

C vitamini uzun zamandır soğuk algınlığı için popüler bir ilaç olmasına rağmen , araştırmalar çoğu insan için C vitamini takviyelerinin soğuk algınlığı riskini azaltmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, düzenli olarak C vitamini takviyeleri alan kişiler, nezle olduklarında biraz daha kısa soğuk algınlığı veya biraz daha hafif semptomlar yaşayabilirler. Soğuk algınlığı semptomları başladıktan sonra C vitamini takviyesi kullanmak yardımcı görünmüyor.

C vitamini zararlı olabilir mi?

Çok fazla C vitamini almak ishale, mide bulantısına ve mide kramplarına neden olabilir. Vücudun çok fazla demir depolamasına neden olan hemokromatoz adı verilen bir durumu olan kişilerde, yüksek dozda C vitamini aşırı demir yükünü kötüleştirebilir ve vücut dokularına zarar verebilir.

C vitamini için günlük üst sınırlar, tüm kaynaklardan (yiyecek, içecek ve takviyeler) alınan alımları içerir ve aşağıda listelenmiştir:

C vitamini ilaçlarla veya diğer besin takviyeleriyle etkileşime giriyor mu?

C vitamini diyet takviyeleri, aldığınız ilaçlarla etkileşime girebilir veya bunlara müdahale edebilir. İşte birkaç örnek:

• C vitamini diyet takviyeleri, kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi kanser tedavileriyle etkileşime girebilir. C vitamininin tümör hücrelerini kanser tedavilerinden koruma gibi istenmeyen bir etkisinin olup olmadığı veya normal dokuların hasar görmesini engellemeye yardımcı olup olmadığı açık değildir. Kanser tedavisi görüyorsanız, özellikle yüksek dozlarda C vitamini veya diğer antioksidan takviyeleri almadan önce sağlık uzmanınıza danışın.
• Bir çalışmada, C vitamini artı diğer antioksidanlar (E vitamini, selenyum ve beta-karoten gibi), kan kolesterol seviyelerini kontrol etmek için kombinasyon halinde alınan iki ilacın (bir statin ve niasin) kalp koruyucu etkilerini azaltmıştır. Bu etkileşimin diğer statinlerle de olup olmadığı bilinmemektedir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, hem statin hem de antioksidan takviyeleri alan kişilerde lipit düzeylerini izlemelidir.

Aldığınız diyet takviyeleri ve ilaçları doktorunuza, eczacınıza ve diğer sağlık uzmanlarına bildirin. Bu diyet takviyelerinin reçeteli veya reçetesiz satılan ilaçlarınızla etkileşime girip girmediğini veya bunlarla etkileşime girip girmediğini veya ilaçların vücudunuzun besinleri emme, kullanma veya parçalama şeklini etkileyip etkilemediğini size söyleyebilirler.

Sağlık Profesyonelleri İçin

Yazının bu başlığından sonrası sağlık profesyonelleri için hazırlanmıştır.

L-askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, bazı gıdalarda doğal olarak bulunan, diğerlerine eklenen ve besin takviyesi olarak bulunan suda çözünen bir vitamindir. İnsanlar, çoğu hayvanın aksine, C vitamini endojen olarak sentezleyemez, bu nedenle temel bir diyet bileşenidir [ 1 ].

C vitamini kolajen, L-karnitin ve bazı nörotransmitterlerin biyosentezi için gereklidir; C vitamini ayrıca protein metabolizmasında yer alır [ 1 , 2 ]. Kollajen, yara iyileşmesinde hayati bir rol oynayan bağ dokusunun önemli bir bileşenidir. C vitamini ayrıca önemli bir fizyolojik antioksidandır [ 3 ] ve alfa-tokoferol (E vitamini) dahil olmak üzere vücuttaki diğer antioksidanları yeniden ürettiği gösterilmiştir [ 4]. Devam eden araştırmalar, C vitamininin, antioksidan aktivitesi aracılığıyla serbest radikallerin zararlı etkilerini sınırlayarak, belirli kanserlerin, kardiyovasküler hastalıkların ve oksidatif stresin nedensel bir rol oynadığı diğer hastalıkların gelişimini önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olup olmayacağını inceliyor. Biyosentetik ve antioksidan fonksiyonlarına ek olarak, C vitamini bağışıklık fonksiyonunda önemli bir rol oynar [ 4 ] ve bitki bazlı gıdalarda bulunan demir formu olan hem olmayan demirin [ 5 ] emilimini artırır . Yetersiz C vitamini alımı, yorgunluk veya halsizlik, yaygın bağ dokusu zayıflığı ve kılcal kırılganlık ile karakterize edilen iskorbüte neden olur [ 1 , 2 , 4 , 6-9 ].

C vitamininin intestinal absorpsiyonu, en az bir spesifik doza bağlı, aktif taşıyıcı [ 4 ] tarafından düzenlenir. Hücreler, ikinci bir spesifik taşıma proteini yoluyla C vitamini biriktirir. İn vitro çalışmalar, oksitlenmiş C vitamininin veya dehidroaskorbik asidin, bazı kolaylaştırılmış glikoz taşıyıcıları yoluyla hücrelere girdiğini ve daha sonra dahili olarak askorbik aside indirgendiğini bulmuştur. Dehidroaskorbik asit alımının fizyolojik önemi ve genel C vitamini ekonomisine katkısı bilinmemektedir.

Oral C vitamini, vücudun sıkı bir şekilde kontrol ettiği doku ve plazma konsantrasyonlarını üretir. C vitamininin yaklaşık %70-90’ı, günde 30-180 mg’lık orta düzeyde alımlarda emilir. Ancak 1 g/gün’ün üzerindeki dozlarda emilim %50’nin altına düşer ve emilir, metabolize olmamış askorbik asit idrarla atılır [ 4 ]. Farmakokinetik çalışmalardan elde edilen sonuçlar, 1.25 g/gün askorbik asidin oral dozlarının, C vitamininden 200-300 mg/gün askorbik asit tüketerek üretilenden yaklaşık iki kat daha yüksek olan, 135 mikromol/L’lik ortalama doruk plazma C vitamini konsantrasyonları ürettiğini göstermektedir. -zengin gıdalar [ 10 ]. Farmakokinetik modelleme, her 4 saatte bir alınan 3 g askorbik asit kadar yüksek dozların bile yalnızca 220 mikromol/L’lik pik plazma konsantrasyonları üreteceğini öngörmektedir [ 10 ].

C vitamininin toplam vücut içeriği 300 mg (iskorbüte yakın) ile yaklaşık 2 g arasında değişir [ 4 ]. Yüksek C vitamini seviyeleri (milimolar konsantrasyonlar) hücrelerde ve dokularda tutulur ve lökositlerde (beyaz kan hücreleri), gözlerde, adrenal bezlerde, hipofiz bezinde ve beyinde en yüksektir. Plazma, kırmızı kan hücreleri ve tükürük gibi hücre dışı sıvılarda nispeten düşük C vitamini seviyeleri (mikromolar konsantrasyonlar) bulunur [ 4 ].

C vitamini kaynakları

Yiyecek

Meyve ve sebzeler en iyi C vitamini kaynaklarıdır [ 12 ]. Turunçgiller, domates ve domates suyu ve patates, Amerikan diyetine başlıca C vitamini katkılarıdır [ 8 ]. Diğer iyi besin kaynakları arasında kırmızı ve yeşil biber, kivi, brokoli, çilek, Brüksel lahanası ve kavun yer alır (bkz. Tablo 2) [ 8 , 12 ]. C vitamini tahıllarda doğal olarak bulunmamakla birlikte, bazı güçlendirilmiş kahvaltılık tahıllara eklenir. Askorbik asit suda çözünür olduğundan ve ısı ile yok edildiğinden, yiyeceklerin C vitamini içeriği uzun süre saklanarak ve pişirilerek azaltılabilir [ 6 , 8] .]. Buharda veya mikrodalgada pişirme, pişirme kayıplarını azaltabilir. Neyse ki, meyve ve sebzeler gibi en iyi C vitamini besin kaynaklarının çoğu genellikle çiğ olarak tüketilir. Günde beş farklı porsiyon meyve ve sebze tüketmek 200 mg’dan fazla C vitamini sağlayabilir.

*DV = Günlük Değer. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), tüketicilerin toplam diyet bağlamında gıdaların ve diyet takviyelerinin besin içeriklerini karşılaştırmasına yardımcı olmak için DV’ler geliştirdi. C vitamini için DV, yetişkinler ve 4 yaş ve üstü çocuklar için 90 mg’dır [ 13 ]. FDA, gıdaya C vitamini eklenmemişse, gıda etiketlerinin C vitamini içeriğini listelemesini gerektirmez. DV’nin %20’sini veya daha fazlasını sağlayan yiyecekler, yüksek besin kaynakları olarak kabul edilir, ancak daha düşük DV yüzdeleri sağlayan yiyecekler de sağlıklı bir diyete katkıda bulunur.

Diyet takviyeleri

Takviyeler tipik olarak, portakal suyu ve brokoli gibi gıdalarda doğal olarak bulunan askorbik aside eşdeğer biyoyararlanıma sahip olan askorbik asit formunda C vitamini içerir [14-16 ]. C vitamini takviyelerinin diğer formları arasında sodyum askorbat; kalsiyum askorbat; diğer mineral askorbatlar; biyoflavonoidler ile askorbik asit; ve kalsiyum askorbat, dehidroaskorbat, kalsiyum treonat, ksilonat ve liksonat içeren Ester-C® gibi kombinasyon ürünleri [ 17 ].

Diyetisyen Yusuf Eren Kara’dan beslenme danışmanlığı almak için yusuferenkara.com’u  ziyaret edebilirsiniz. Online Beslenme Danışmanlığı için buraya tıklayabilirsiniz.

İnsanlarda yapılan birkaç çalışma, biyoyararlanımın çeşitli C vitamini formları arasında farklılık gösterip göstermediğini incelemiştir. Bir çalışmada, Ester-C® ve askorbik asit, aynı C vitamini plazma konsantrasyonlarını üretmiştir, ancak Ester-C®, lökositlerde önemli ölçüde daha yüksek C vitamini konsantrasyonları üretmiştir. Yutulduktan 24 saat sonra [ 18 ]. Başka bir çalışma, üç farklı C vitamini kaynağı arasında plazma C vitamini seviyeleri veya C vitamininin idrarla atılımı açısından hiçbir fark bulamamıştır: askorbik asit, Ester-C® ve biyoflavonoidli askorbik asit [17 ]. Bu bulgular, nispeten düşük askorbik asit maliyetiyle birleştiğinde, yazarları, basit askorbik asidin ek C vitamini için tercih edilen kaynak olduğu sonucuna götürdü [ 17 ].

C Vitamini Alımları ve Durumu

2001–2002 Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayenesi Araştırmasına (NHANES) göre, ortalama C vitamini alımı yetişkin erkekler için 105.2 mg/gün ve yetişkin kadınlar için 83.6 mg/gün olup, çoğu sigara içmeyen yetişkin için mevcut RDA’yı karşılamaktadır [ 19 ] . 1-18 yaş arası çocuklar ve ergenler için ortalama alım miktarı 75.6 mg/gün ile 100 mg/gün arasında değişir ve bu yaş grupları için günlük önerilen günlük alım miktarını da karşılar [ 19 ]. 2001–2002 NHANES analizi emzirilen bebekler ve küçük çocuklar için veri içermese de, anne sütü yeterli bir C vitamini kaynağı olarak kabul edilir [ 8 , 14] .]. C vitamini içeren takviyelerin kullanımı da nispeten yaygındır ve yiyecek ve içeceklerden alınan toplam C vitamini alımına katkıda bulunur. 1999-2000 NHANES verileri, yetişkinlerin yaklaşık %35’inin (tipik olarak C vitamini içeren) multivitamin takviyesi aldığını ve %12’sinin ayrı bir C vitamini takviyesi aldığını göstermektedir [20 ] . 1999–2002 NHANES verilerine göre, çocukların yaklaşık %29’u C vitamini içeren bir çeşit besin takviyesi almaktadır [ 21 ].

C vitamini durumu tipik olarak plazma C vitamini seviyeleri ölçülerek değerlendirilir [ 4 , 14 ]. Lökosit C vitamini konsantrasyonu gibi diğer ölçütler, doku C vitamini düzeylerinin daha doğru göstergeleri olabilir, ancak bunların değerlendirilmesi daha zordur ve sonuçlar her zaman güvenilir değildir [4 , 9 , 14 ] .

C Vitamini Eksikliği

Akut C vitamini eksikliği iskorbüt hastalığına yol açar [ 7 , 8 , 11 ]. Skorbüt gelişiminin zaman çizelgesi, vücuttaki C vitamini depolarına bağlı olarak değişir, ancak C vitamini alımının çok az veya hiç olmaması (günde 10 mg’ın altında) belirtileri 1 ay içinde ortaya çıkabilir [6 , 7 , 22 , 23 ]. İlk semptomlar yorgunluk (muhtemelen bozulmuş karnitin biyosentezinin sonucu), halsizlik ve diş etlerinin iltihaplanmasını içerebilir [ 4 , 11 ]. C vitamini eksikliği ilerledikçe kollajen sentezi bozulur ve bağ dokuları zayıflayarak peteşi, ekimoz, purpura, eklem ağrıları, zayıf yara iyileşmesi, hiperkeratoz ve tirbuşon kıllarına neden olur.1 , 2 , 4 , 6-8 ]. İskorbüt hastalığının ek belirtileri arasında doku ve kılcal kırılganlık nedeniyle depresyonun yanı sıra şişmiş, kanayan diş etleri ve dişlerin gevşemesi veya kaybı yer alır [ 6 , 8 , 9 ]. Demir eksikliği anemisi, düşük C vitamini alımına ikincil olarak artan kanama ve heme olmayan demir emiliminin azalması nedeniyle de ortaya çıkabilir [ 6 , 11 ]. Çocuklarda kemik hastalığı mevcut olabilir [ 6 ]. Tedavi edilmediğinde iskorbüt ölümcüldür [ 6 , 9 ].

18. yüzyılın sonuna kadar, çok az C vitamini alarak veya hiç C vitamini almadan uzun okyanus yolculuklarına çıkan birçok denizci iskorbüt hastalığına yakalandı veya öldü. 1700’lerin ortalarında, İngiliz Donanması cerrahı Sir James Lind deneyler yaptı ve narenciye veya meyve suları yemenin iskorbüt hastalığını iyileştirebileceğini belirledi, ancak bilim adamları 1932’ye kadar askorbik asidin aktif bileşen olduğunu kanıtlamadı [24-26 ] .

Günümüzde gelişmiş ülkelerde C vitamini eksikliği ve iskorbüt nadir görülmektedir [ 8 ]. Açık eksiklik belirtileri, yalnızca C vitamini alımı haftalarca yaklaşık 10 mg/gün’ün altına düştüğünde ortaya çıkar [ 5-8 , 22 , 23 ]. C vitamini eksikliği, gelişmiş ülkelerde yaygın değildir, ancak yine de sınırlı gıda çeşitliliğine sahip kişilerde ortaya çıkabilir.

C Vitamini Yetersizliği Riski Altındaki Gruplar

C vitamini yetersizliği, RDA’nın altına düşen ancak belirgin eksikliği önlemek için gereken miktarın (yaklaşık 10 mg/gün) üzerinde olan alımlarla ortaya çıkabilir. Aşağıdaki grupların yetersiz miktarda C vitamini alma riski diğerlerine göre daha fazladır.

Diyetisyen Yusuf Eren Kara’dan beslenme danışmanlığı almak için yusuferenkara.com’u  ziyaret edebilirsiniz. Online Beslenme Danışmanlığı için buraya tıklayabilirsiniz.

Sigara içenler ve pasif “sigara içenler”

Çalışmalar, kısmen artan oksidatif strese bağlı olarak sigara içenlerin sigara içmeyenlere göre daha düşük plazma ve lökosit C vitamini seviyelerine sahip olduğunu tutarlı bir şekilde göstermektedir [ 8 ]. Bu nedenle IOM, sigara içenlerin içmeyenlere göre günde 35 mg daha fazla C vitaminine ihtiyaç duyduğu sonucuna varmıştır [ 8 ]. İkinci el dumana maruz kalmak da C vitamini seviyelerini düşürür. IOM, düzenli olarak ikinci el dumana maruz kalan sigara içmeyen kişiler için spesifik bir C vitamini gereksinimi belirleyemese de, bu kişiler C vitamini için RDA’yı karşıladıklarından emin olmalıdırlar [4 , 8 ] .

Buharlaştırılmış veya kaynamış sütle beslenen bebekler

Gelişmiş ülkelerdeki bebeklerin çoğu, her ikisi de yeterli miktarda C vitamini sağlayan anne sütü ve/veya bebek maması ile beslenir [ 8 , 14 ]. Birçok nedenden dolayı bebeklerin buharlaştırılmış veya kaynatılmış inek sütü ile beslenmesi önerilmez. Bu uygulama C vitamini eksikliğine neden olabilir çünkü inek sütü doğal olarak çok az C vitamini içerir ve ısı C vitaminini yok edebilir [ 6 , 12 ].

Sınırlı yiyecek çeşitliliğine sahip bireyler

Meyve ve sebzeler en iyi C vitamini kaynakları olmasına rağmen, diğer birçok gıdada bu besin maddesi az miktarda bulunur. Bu nedenle, çeşitli bir diyet yoluyla, çoğu insan C vitamini RDA’sını karşılayabilmeli veya en azından iskorbüt hastalığını önleyecek kadar almalıdır. Kendi yemeklerini hazırlayan bazı yaşlı, muhtaç kişiler dahil olmak üzere sınırlı yiyecek çeşitliliğine sahip kişiler; alkol veya uyuşturucu kullanan kişiler; yemek meraklıları; akıl hastalığı olan kişiler; ve bazen çocuklar yeterli C vitamini alamayabilir [ 4 , 6-9 , 11 ].

Malabsorpsiyon ve bazı kronik hastalıkları olan kişiler

Bazı tıbbi durumlar, C vitamini emilimini azaltabilir ve/veya vücudun ihtiyaç duyduğu miktarı artırabilir. Şiddetli bağırsak malabsorpsiyonu veya kaşeksisi olan kişilerde ve bazı kanser hastalarında C vitamini yetersizliği riski artabilir [ 27 ]. Kronik hemodiyaliz tedavisi gören son dönem böbrek hastalığı olan hastalarda da düşük C vitamini konsantrasyonları görülebilir [ 28 ].

C Vitamini ve Sağlık

Bir antioksidan olarak işlevi ve bağışıklık işlevindeki rolü nedeniyle, C vitamini çok sayıda sağlık durumunu önlemeye ve/veya tedavi etmeye yardımcı olacak bir araç olarak tanıtılmıştır. Bu bölüm, C vitamininin rol oynayabileceği dört hastalık ve bozukluğa odaklanmaktadır: kanser (önleme ve tedavi dahil), kardiyovasküler hastalık, yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) ve katarakt ve soğuk algınlığı.

Kanser önleme

Epidemiyolojik kanıtlar, daha fazla meyve ve sebze tüketiminin, belki de kısmen yüksek C vitamini içeriği nedeniyle, çoğu kanser türünün daha düşük riski ile ilişkili olduğunu göstermektedir [ 1 , 2 ]. C vitamini in vivo nitrozaminler [ 2 , 29 ] gibi karsinojenlerin oluşumunu sınırlayabilir; bağışıklık tepkisini modüle etmek [ 2 , 4 ]; ve antioksidan işlevi sayesinde, muhtemelen kansere yol açabilecek oksidatif hasarı azaltır [ 1 ].

Vaka kontrol çalışmalarının çoğu, diyetle C vitamini alımı ile akciğer, meme, kolon veya rektum, mide, ağız boşluğu, gırtlak veya farinks ve yemek borusu kanserleri arasında ters bir ilişki bulmuştur [2 , 4 ] . C vitamininin plazma konsantrasyonları da kanserli kişilerde kontrollere göre daha düşüktür [ 2 ].

Bununla birlikte, ileriye dönük kohort çalışmalarından elde edilen kanıtlar, muhtemelen çalışmalar arasında değişen C vitamini alımlarından dolayı tutarsızdır. Hemşirelerin Sağlık Çalışması’na göre 33-60 yaşları arasındaki 82.234 kadından oluşan bir kohortta, ortalama 70 mg/gün (en düşük beşte birlik dilim) ile karşılaştırıldığında, gıdalardan ortalama 205 mg/gün C vitamini tüketimi (en yüksek beşte birlik dilim) alımı), ailede meme kanseri öyküsü olan premenopozal kadınlarda %63 daha düşük meme kanseri riski ile ilişkilendirilmiştir [ 30 ]. Tersine, Kushi ve meslektaşları, gıdalardan en az 198 mg/gün (en yüksek beşte birlik dilim) C vitamini tüketen postmenopozal kadınlarda, günde 87 mg’dan (en düşük beşte birlik dilim) C vitamini tüketenlere kıyasla önemli ölçüde daha düşük meme kanseri riski gözlemlemediler. alımı) [ 31]. Carr ve Frei tarafından yapılan bir gözden geçirme, prospektif kohort çalışmalarının çoğunda, önemli ölçüde daha düşük bir kanser riski bildirmediği sonucuna varmıştır, çoğu katılımcı, en düşük beşte birlik dilimde 86 mg/gün’den daha yüksek alımlarla, nispeten yüksek C vitamini alımına sahiptir [2 ] . Önemli ölçüde daha düşük kanser riskini bildiren çalışmalar, bu ilişkileri en az 80-110 mg/gün C vitamini alımı olan bireylerde bulmuştur; bu, C vitamini doku doygunluğuna yakın bir aralıkla ilişkilidir [ 2 , 22 , 32 ].

Çoğu randomize klinik çalışmadan elde edilen kanıtlar, genellikle diğer mikro besinlerle kombinasyon halinde C vitamini takviyesinin kanser riskini etkilemediğini göstermektedir. Supplementation en Vitamines et Minéraux Antioxydants (SU.VI.MAX) çalışmasında, randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir klinik çalışmada, 13.017 sağlıklı Fransız yetişkin, 120 mg askorbik asit, 30 mg E vitamini, 6 mg ile antioksidan takviyesi almıştır. beta-karoten, 100 mcg selenyum ve 20 mg çinko veya plasebo [ 33 ]. Ortalama 7,5 yıllık takip süresinden sonra, antioksidan takviyesi erkeklerde toplam kanser insidansını düşürürken kadınlarda düşürmedi. Ek olarak, başlangıçtaki antioksidan durumu erkeklerde kanser riski ile ilişkiliydi, ancak kadınlarda değil [ 34]. Doktorlara katılan orta yaşlı ve yaşlı erkeklerde ortalama 8 yıllık takip süresi boyunca günde 500 mg C vitamini artı gün aşırı 400 IU E vitamini takviyesi, plaseboya kıyasla prostat veya toplam kanser riskini azaltmada başarısız oldu. ‘ Sağlık Çalışması II [ 35 ]. Kadınların Antioksidan Kardiyovasküler Çalışmasına katılan kadınlarda benzer bulgular bildirilmiştir [ 36 ]. Plasebo ile karşılaştırıldığında, ortalama 9,4 yıl boyunca C vitamini (500 mg/gün) takviyesinin toplam kanser insidansı veya kanser mortalitesi üzerinde anlamlı bir etkisi olmamıştır. Çin’in Linxian kentinde yürütülen geniş bir müdahale çalışmasında, 5-6 yıl boyunca günlük C vitamini (120 mg) artı molibden (30 mcg) takviyesi yemek borusu veya mide kanseri gelişme riskini önemli ölçüde etkilemedi [ 37]. Ayrıca, 10 yıllık takip süresi boyunca, bu takviye rejimi, özofagus, mide veya diğer kanserlerden kaynaklanan toplam morbidite veya mortaliteyi önemli ölçüde etkilememiştir [ 38 ]. Gastrointestinal kanserlerin önlenmesi için C vitamini ve diğer antioksidan takviyelerinin 2008 yılında gözden geçirilmesi, C vitamininin (veya beta-karoten, A vitamini veya E vitamini) gastrointestinal kanserleri önlediğine dair inandırıcı bir kanıt bulamadı [39 ]. Coulter ve meslektaşları tarafından yapılan benzer bir inceleme, E vitamini ile kombinasyon halinde C vitamini takviyesinin, sağlıklı bireylerde kansere bağlı ölüm riski üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını bulmuştur [40 ].

Bizi instagramda takip etmeyi unutmayın. Takip etmek için tıkla! 

Şu anda, diyetle alınan C vitamini alımının kanser riskini etkileyip etkilemediği konusunda kanıtlar tutarsız. Klinik çalışmaların çoğundan elde edilen sonuçlar, tek başına veya diğer besinlerle birlikte ılımlı C vitamini takviyesinin kanserin önlenmesinde hiçbir fayda sağlamadığını göstermektedir .

Bu çalışmaların çoğunun yorumlanmasındaki önemli bir sınırlama, araştırmacıların takviyeden önce veya sonra C vitamini konsantrasyonlarını ölçmemiş olmalarıdır. C vitamininin plazma ve doku konsantrasyonları insanlarda sıkı bir şekilde kontrol edilir. Günlük 100 mg veya daha yüksek alımlarda, hücreler doymuş gibi görünür ve en az 200 mg alımlarda, plazma konsantrasyonları yalnızca marjinal olarak artar [ 2 , 10 , 22 , 31 , 37 ]. Deneklerin C vitamini seviyeleri çalışmaya girişte zaten doygunluğa yakın olsaydı, takviyenin ölçülen sonuçlar üzerinde çok az fark yaratması veya hiç fark yaratmaması beklenirdi [ 22 , 23 , 41 , 42 ].

Kanser tedavisi

1970’lerde Cameron, Campbell ve Pauling tarafından yapılan araştırmalar, yüksek doz C vitamininin ölümcül kanser hastalarında yaşam kalitesi ve hayatta kalma süresi üzerinde yararlı etkileri olduğunu öne sürdü [43 , 44 ]. Bununla birlikte, Moertel ve Mayo Clinic’teki meslektaşları [ 45 ] tarafından yapılan randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir klinik çalışma da dahil olmak üzere sonraki bazı çalışmalar bu bulguları desteklemedi. Moertel çalışmasında, günde 10 gr C vitamini alan ilerlemiş kolorektal kanserli hastalar, plasebo alanlardan daha iyi sonuç vermedi. İlerlemiş kanseri olan hastalarda C vitamininin etkilerini değerlendiren 2003 tarihli bir incelemenin yazarları, C vitamininin mortalite açısından önemli bir fayda sağlamadığı sonucuna varmışlardır [ 40 ].

Gelişmekte olan araştırmalar, C vitamini uygulama yolunun (intravenöz veya oral) çelişkili bulguları açıklayabileceğini düşündürmektedir [ 1 , 46 , 47 ]. Moertel ve meslektaşları tarafından yürütülenler de dahil olmak üzere müdahale denemelerinin çoğu sadece oral uygulamayı kullanırken, Cameron ve meslektaşları oral ve intravenöz (IV) uygulamanın bir kombinasyonunu kullandı. Oral C vitamini uygulaması, çok yüksek dozlarda bile, plazma C vitamini konsantrasyonlarını maksimum 220 mikromol/L’ye yükseltebilirken, IV uygulama, 26.000 mikromol/L’ye kadar yüksek plazma konsantrasyonları üretebilir [47 , 48 ]. Bu büyüklükteki konsantrasyonlar, in vitro olarak tümör hücreleri için seçici olarak sitotoksiktir [ 1 , 67]. Farelerde yapılan araştırmalar, IV vitamin C’nin farmakolojik dozlarının, başka türlü tedavisi zor olan tümörlerin tedavisinde umut vaat edebileceğini düşündürmektedir [ 49 ]. Yüksek bir C vitamini konsantrasyonu, bir pro-oksidan olarak hareket edebilir ve kanser hücrelerine karşı seçici toksisiteye sahip olan hidrojen peroksit üretebilir [ 49-51 ]. Bu bulgulara ve yüksek doz IV C vitamini uygulamasından sonra oldukça uzun hayatta kalma süreleri olan ilerlemiş kanserli hastaların birkaç vaka raporuna dayanarak, bazı araştırmacılar yüksek doz IV C vitamininin kanseri tedavi etmek için bir ilaç olarak kullanımının yeniden değerlendirilmesini desteklemektedir. [ 3 , 47 , 49 , 52 ].

Aşağıda tartışıldığı gibi, tamamlayıcı C vitamini ve diğer antioksidanların kemoterapi ve/veya radyasyonla etkileşip etkileşemeyeceği belirsizdir [ 53 ]. Bu nedenle, bu prosedürlerden geçen kişiler, özellikle yüksek dozlarda C vitamini veya diğer antioksidan takviyeleri almadan önce onkologlarına danışmalıdır [ 54 ].

Kalp-damar hastalığı

Birçok epidemiyolojik çalışmadan elde edilen kanıtlar, yüksek meyve ve sebze alımının kardiyovasküler hastalık riskinde azalma ile ilişkili olduğunu göstermektedir [ 1 , 55 , 56 ]. Bu ilişki kısmen bu gıdaların antioksidan içeriğine atfedilebilir, çünkü düşük yoğunluklu lipoproteinlerin oksidatif modifikasyonu da dahil olmak üzere oksidatif hasar, kardiyovasküler hastalığın ana nedenidir [ 1 , 4 , 56 ]. Antioksidan özelliklerine ek olarak, C vitamininin endotele monosit yapışmasını azalttığı, endotele bağımlı nitrik oksit üretimini ve vazodilatasyonu iyileştirdiği ve aterosklerozda plak instabilitesini önleyen vasküler düz kas hücresi apoptozunu azalttığı gösterilmiştir [2 , 57 ].

C vitamini alımı ile kardiyovasküler hastalık riski arasındaki ilişkileri inceleyen prospektif çalışmalardan elde edilen sonuçlar çelişkilidir [ 56 ]. 85.118 kadın hemşireyi içeren 16 yıllık prospektif bir çalışma olan Nurses’ Health Study’de, hem diyet hem de tamamlayıcı kaynaklardan alınan toplam C vitamini alımı, koroner kalp hastalığı riski ile ters ilişkiliydi [58 ]. Bununla birlikte, tek başına diyetten C vitamini alımı anlamlı bir ilişki göstermedi, bu da C vitamini takviyesi kullananların koroner kalp hastalığı riskinin daha düşük olabileceğini düşündürüyor. Çok daha küçük bir çalışma, günde en az 300 mg C vitamini takviyesi alan diyabetli postmenopozal kadınların kardiyovasküler hastalık mortalitesini artırdığını göstermiştir [ 59 ].

20.649 İngiliz yetişkin üzerinde yapılan prospektif bir çalışma, başlangıç ​​plazma C vitamini konsantrasyonlarının en üst çeyreğinde bulunanların, en alt çeyrekte bulunanlara göre %42 daha düşük inme riskine sahip olduğunu bulmuştur [60 ] . Physicians’ Health Study’ye katılan erkek hekimlerde, ortalama 5.5 yıl boyunca C vitamini takviyesi kullanımı, toplam kardiyovasküler hastalık mortalitesinde veya koroner kalp hastalığı mortalitesinde anlamlı bir azalma ile ilişkili değildi [61 ] . Başlangıçta koroner kalp hastalığı olmayan 293.172 deneği içeren dokuz prospektif çalışmanın havuzlanmış bir analizi, günde ≥700 mg ek C vitamini alan kişilerin, ek vitamin almayanlara göre %25 daha düşük koroner kalp hastalığı insidansı riskine sahip olduğunu buldu [ 62]. Medyan 10 yıllık bir takip için C vitamini hakkında rapor veren 14 çalışma dahil olmak üzere, ileriye dönük kohort çalışmalarının 2008 meta-analizinin yazarları, ek olarak değil, diyetle C vitamini alımının koroner kalp hastalığı riski ile ters ilişkili olduğu sonucuna varmışlardır [ 55 ].

Diyetisyen Yusuf Eren Kara’dan beslenme danışmanlığı almak için yusuferenkara.com’u  ziyaret edebilirsiniz. Online Beslenme Danışmanlığı için buraya tıklayabilirsiniz.

Çoğu klinik müdahale denemesinden elde edilen sonuçlar, C vitamini takviyesinin kardiyovasküler hastalığın birincil veya ikincil önlenmesi üzerinde yararlı bir etkisi olduğunu göstermemiştir. Kadınların Antioksidan Kardiyovasküler Çalışmasında, kardiyovasküler hastalık öyküsü olan 40 yaşında veya daha büyük 8.171 kadını içeren ikincil bir önleme çalışmasında, ortalama 9.4 yıl boyunca 500 mg/gün C vitamini takviyesi, kardiyovasküler olaylar üzerinde genel bir etki göstermedi [ 63 ]. Benzer şekilde, ortalama 8 yıllık bir takip için C vitamini takviyesinin (500 mg/gün), Physicians’ Health Study II’ye kayıtlı erkek doktorlarda majör kardiyovasküler olaylar üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır [64 ].

Diğer klinik deneyler genel olarak C vitaminini E vitamini ve beta-karoten gibi diğer antioksidanlarla birleştirerek C vitamininin potansiyel katkısını izole etmeyi zorlaştıran takviyelerin kardiyovasküler hastalık üzerindeki etkilerini incelemiştir. SU.VI.MAX çalışması incelendi C vitamini (120 mg/gün), E vitamini (30 mg/gün), beta-karoten (6 mg/gün), selenyum (100 mcg/gün) ve çinko (20 mg/gün) kombinasyonunun etkileri genel popülasyondan 13.017 Fransız yetişkinde [ 33]. Ortalama 7,5 yıllık takip süresinden sonra, kombine takviyelerin ne erkeklerde ne de kadınlarda iskemik kardiyovasküler hastalık üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. En az bir koroner stenozu %15-%75 olan 423 postmenopozal kadının dahil edildiği Women’s Anjiyografik Vitamin ve Östrojen (WAVE) çalışmasında, günde iki kez 500 mg C vitamini artı 400 IU E vitamini takviyesi kardiyovasküler fayda sağlamadı, ancak plasebo ile karşılaştırıldığında tüm nedenlere bağlı mortaliteyi önemli ölçüde artırmıştır [ 65 ].

Randomize kontrollü çalışmaların 2006 meta-analizinin yazarları, antioksidan takviyelerinin (C ve E vitaminleri ve beta-karoten veya selenyum) aterosklerozun ilerlemesini etkilemediği sonucuna varmışlardır [66 ]. Benzer şekilde, C vitamininin kardiyovasküler hastalığın önlenmesi ve tedavisi üzerindeki etkilerinin sistematik bir incelemesi, C vitamininin kardiyovasküler hastalığı önleme üzerinde olumlu etkilerinin olmadığını bulmuştur [ 67 ]. O zamandan beri araştırmacılar, Çin’de yürütülen bir popülasyon beslenme müdahalesi çalışması olan Linxian denemesinin takip verilerini yayınladılar [ 38]. Bu çalışmada, 5-6 yıl boyunca günlük C vitamini takviyeleri (120 mg) artı molibden (30 mcg), aktif müdahalenin sona ermesinden sonraki 10 yıllık takipte serebrovasküler ölüm riskini %8 oranında önemli ölçüde azalttı.

Bizi instagramda takip etmeyi unutmayın. Takip etmek için tıkla! 

Linxian deneme verileri genel olarak olası bir fayda sağlasa da, çoğu müdahale denemesinden elde edilen bulgular, C vitamini takviyelerinin kardiyovasküler hastalığa karşı koruma sağladığına veya morbiditesini veya mortalitesini azalttığına dair ikna edici kanıtlar sağlamaz. Bununla birlikte, kanseri önleme bölümünde tartışıldığı gibi, C vitamini için klinik deney verileri, insanlarda C vitamininin plazma ve doku konsantrasyonlarının sıkı bir şekilde kontrol edilmesi gerçeğiyle sınırlıdır. Deneklerin C vitamini seviyeleri çalışmaya girişte zaten doygunluğa yakın olsaydı, takviyenin ölçülen sonuçlar üzerinde çok az fark yaratması veya hiç fark yaratmaması beklenirdi [ 22 , 23 , 41 , 42 ].

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) ve katarakt

AMD ve katarakt, yaşlı bireylerde görme kaybının önde gelen nedenlerinden ikisidir. Oksidatif stres her iki durumun etiyolojisine katkıda bulunabilir. Bu nedenle araştırmacılar, C vitamini ve diğer antioksidanların bu hastalıkların gelişiminde ve/veya tedavisinde rol oynadığını öne sürmüşlerdir.

Hollanda’da popülasyona dayalı bir kohort çalışması, diyetle yüksek oranda C vitamini, ayrıca beta-karoten, çinko ve E vitamini alan 55 yaş ve üzeri yetişkinlerde AMD riskinin azaldığını bulmuştur [68 ]. Ancak, prospektif çalışmaların çoğu bu bulguları desteklememektedir [ 69 ]. Prospektif kohort çalışmalarının ve randomize klinik çalışmaların 2007 sistematik incelemesinin ve meta-analizinin yazarları, mevcut kanıtların erken AMD’nin birincil önlenmesinde C vitamini ve antioksidan takviyeleri dahil diğer antioksidanların rolünü desteklemediği sonucuna varmışlardır [70 ].

Araştırmalar, antioksidanların AMD gelişiminde bir rol oynadığını göstermese de, bazı kanıtlar onların AMD ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabileceklerini düşündürmektedir [ 71 ]. Büyük, randomize, plasebo kontrollü bir klinik çalışma olan Yaşa Bağlı Göz Hastalığı Çalışması (AREDS), yüksek dozlarda seçilmiş antioksidanların (500 mg C vitamini, 400 IU E vitamini, 15 mg beta-karoten, 80 mg) etkisini değerlendirdi. çinko ve 2 mg bakır), farklı derecelerde AMD’ye sahip 3.597 yaşlı bireyde ileri AMD gelişimi üzerine [ 72]. Ortalama 6,3 yıllık bir takip süresinden sonra, ileri AMD geliştirme riski yüksek olan ve antioksidan takviyeleri alan katılımcılarda (yani, bir gözünde orta AMD veya ileri AMD olanlar) ileri evreye ilerleme riski %28 daha düşüktü. AMD, plasebo alan katılımcılara göre. Takip eden bir AREDS2 çalışması, bu ve benzeri ek formülasyonların, ortalama 5 yıllık bir takip süresi boyunca AMD’nin ilerlemesini azaltmadaki değerini doğruladı [ 73 ].

Bazı çalışmalarda, diyetle yüksek miktarda C vitamini alımı ve daha yüksek plazma askorbat konsantrasyonları, daha düşük katarakt oluşumu riski ile ilişkilendirilmiştir [ 2 , 4 ]. Japonya’da yürütülen 5 yıllık prospektif bir kohort çalışmasında, 45-64 yaş arası 30.000’den fazla yetişkinden oluşan bir kohortta daha yüksek diyet C vitamini alımı, katarakt gelişme riskinin azalmasıyla ilişkilendirildi [74 ]. İki vaka kontrol çalışmasından elde edilen sonuçlar, günde 300 mg’dan fazla C vitamini alımının katarakt oluşumu riskini %70-75 oranında azalttığını göstermektedir [ 2 , 4 ]. Öte yandan, C vitamini takviyelerinin kullanımı, 49-83 yaşları arasındaki 24.593 İsveçli kadından oluşan bir kohortta yaşa bağlı katarakt çıkarma riskinin %25 daha yüksek olmasıyla ilişkilendirildi [ 75]. Bu bulgular, nispeten yüksek dozda C vitamini takviyesi (yaklaşık 1.000 mg/gün) alan çalışma katılımcılarına uygulandı ve önemli ölçüde daha az C vitamini (yaklaşık 60 mg/gün) içeren multivitaminler alanlara uygulanmadı.

Klinik çalışmalardan elde edilen veriler sınırlıdır. Bir çalışmada, 5 yıl boyunca günlük 120 mg C vitamini artı 30 mcg molibden takviyesi alan Çinli yetişkinlerde katarakt riski önemli ölçüde azalmadı [ 76 ]. Bununla birlikte, 180 mg C vitamini artı 30 mcg molibden ve diğer besinlerle birlikte bir multivitamin/mineral takviyesi alan 65-74 yaş arası yetişkinler, plasebo alanlara göre %43 oranında önemli ölçüde daha düşük nükleer katarakt gelişme riskine sahipti [76 ]. AREDS çalışmasında, ortalama 6,3 yıl boyunca 500 mg C vitamini, 400 IU E vitamini ve 15 mg beta-karoten takviyesi alan yaşlı bireylerde, katarakt gelişme veya katarakt ilerlemesi riski, bu kişilere göre önemli ölçüde daha düşük olmamıştır. bir plasebo aldı [ 77]. 500 mg C vitamini içeren formülasyonları da test eden AREDS2 çalışması bu bulguları doğrulamıştır [ 78 ].

Genel olarak, şu anda mevcut kanıtlar, tek başına veya diğer antioksidanlarla birlikte alınan C vitamininin AMD geliştirme riskini etkilediğini göstermez, ancak bazı kanıtlar AREDS formülasyonlarının ileri AMD geliştirme riski yüksek olan kişilerde AMD ilerlemesini yavaşlatabileceğini gösterir.

Soğuk algınlığı

1970’lerde Linus Pauling, C vitamininin soğuk algınlığını başarılı bir şekilde tedavi edebileceğini ve/veya önleyebileceğini öne sürdü [ 79 ]. Takip eden kontrollü çalışmaların sonuçları tutarsızdı, bu da kafa karışıklığına ve tartışmalara neden oldu, ancak konuya halkın ilgisi yüksek olmaya devam ediyor [ 80 , 81 ].

Bizi instagramda takip etmeyi unutmayın. Takip etmek için tıkla! 

2007 Cochrane incelemesi, profilaktik tedavi olarak sürekli olarak veya soğuk algınlığı semptomlarının başlamasından sonra alınan en az 200 mg/gün C vitamini kullanımını içeren plasebo kontrollü çalışmaları inceledi [81 ]. Profilaktik C vitamini kullanımı, genel popülasyonda soğuk algınlığı riskini önemli ölçüde azaltmadı. Bununla birlikte, aşırı fiziksel egzersize ve/veya soğuk ortamlara maruz kalan maraton koşucuları, kayakçıları ve askerleri içeren çalışmalarda, 250 mg/gün ile 1 g/gün arasında değişen dozlarda profilaktik C vitamini kullanımı, soğuk algınlığı insidansını %50 oranında azaltmıştır. Genel popülasyonda profilaktik C vitamini kullanımı, soğuk algınlığı süresini yetişkinlerde %8 ve çocuklarda %14 oranında orta derecede azaltmıştır. Soğuk algınlığı semptomları başladıktan sonra alındığında, C vitamini soğuk algınlığı süresini veya semptomların şiddetini etkilemedi.

Genel olarak bugüne kadarki kanıtlar, en az 200 mg/gün dozlarında düzenli C vitamini alımının genel popülasyonda soğuk algınlığı insidansını azaltmadığını, ancak bu tür alımların aşırı fiziksel egzersize veya aşırı fiziksel egzersize maruz kalan kişilerde yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. soğuk ortamlar ve marjinal C vitamini durumu olanlar, örneğin yaşlılar ve kronik sigara içenler [ 81-83 ]. C vitamini takviyelerinin kullanımı , muhtemelen yüksek doz C vitamininin anti-histamin etkisine bağlı olarak, genel popülasyonda soğuk algınlığının süresini kısaltabilir ve semptomların şiddetini iyileştirebilir [ 80 , 83 ]. Bununla birlikte, soğuk algınlığı semptomları başladıktan sonra C vitamini almak yararlı görünmemektedir [ 81 ].

Aşırı C Vitamininden Kaynaklanan Sağlık Riskleri

C vitamini düşük toksisiteye sahiptir ve yüksek alımlarda ciddi olumsuz etkilere neden olduğuna inanılmamaktadır [ 8 ]. En yaygın şikayetler, gastrointestinal kanalda emilmeyen C vitamininin ozmotik etkisine bağlı olarak ishal, mide bulantısı, karın krampları ve diğer gastrointestinal rahatsızlıklardır [ 4 , 8 ].

Iowa Kadın Sağlığı Çalışmasına katılan postmenopozal diyabetli kadınlarda, ek (ancak diyetle değil) C vitamini alımı (en az 300 mg/gün), artmış kardiyovasküler hastalık mortalitesi riski ile anlamlı şekilde ilişkiliydi [59 ]. Bu etkinin mekanizması, eğer gerçekse, net değildir ve bu bulgu, epidemiyolojik bir çalışmadaki bir hasta alt grubundandır. Başka hiçbir epidemiyolojik çalışmada böyle bir ilişki gözlemlenmemiştir, dolayısıyla bu bulgunun önemi belirsizdir.

Yüksek C vitamini alımları, özellikle böbrek bozukluğu olan bireylerde böbrek taşlarının oluşumuna katkıda bulunabilecek olan idrar oksalat ve ürik asit atılımını artırma potansiyeline de sahiptir .]. Bununla birlikte, günde 30 mg ila 10 g arasında değişen C vitamini alımlarının idrar oksalat atılımı üzerindeki etkilerini değerlendiren çalışmaların çelişkili sonuçları olmuştur, bu nedenle C vitamininin böbrek taşı gelişiminde gerçekten bir rol oynayıp oynamadığı net değildir [ 8 , 85 -87 ]. C vitamininin böbrek taşı oluşumuna katkıda bulunduğuna dair en iyi kanıt, önceden hiperoksalürisi olan hastalardadır [ 23 ].

Hem olmayan demir emiliminin C vitamini tarafından arttırılması nedeniyle, teorik bir endişe, yüksek C vitamini alımlarının aşırı demir emilimine neden olabileceğidir. Sağlıklı bireylerde bu bir endişe kaynağı gibi görünmemektedir [ 8 ]. Bununla birlikte, kalıtsal hemokromatozlu bireylerde, yüksek dozda C vitamininin kronik tüketimi aşırı demir yükünü şiddetlendirebilir ve doku hasarına neden olabilir [ 4 , 8 ].

Belirli koşullar altında, C vitamini potansiyel olarak oksidatif hasara katkıda bulunan bir pro-oksidan görevi görebilir [ 8 ]. Birkaç in vitro çalışma, bir pro-oksidan olarak hareket ederek, ek oral C vitamininin kromozomal ve/veya DNA hasarına neden olabileceğini ve muhtemelen kanser gelişimine katkıda bulunabileceğini öne sürdü [8 , 88 , 89 ]. Bununla birlikte, diğer çalışmalar, yüksek C vitamini alımı ile oksidatif hasarın veya kanser riskinin arttığını göstermemiştir [ 8 , 90 ].

Yüksek C vitamini alımının bildirilen diğer etkileri arasında, azalmış B12 vitamini ve bakır seviyeleri, hızlandırılmış metabolizma veya askorbik asit atılımı, diş minesinin aşınması ve alerjik tepkiler yer alır [8 ]. Ancak, bu sonuçların en azından bir kısmı test artefaktının bir sonucuydu ve ek çalışmalar bu gözlemleri doğrulamadı [ 8 ].

UL üzerinde uzun süreli C vitamini alımı, olumsuz sağlık etkileri riskini artırabilir. UL’ler tıbbi tedavi için C vitamini alan kişiler için geçerli değildir, ancak bu tür kişiler bir hekimin gözetiminde olmalıdır [ 8 ].

İlaçlarla Etkileşimler

C vitamini takviyeleri, çeşitli ilaç türleri ile etkileşime girme potansiyeline sahiptir. Aşağıda birkaç örnek verilmiştir. Bu ilaçları düzenli olarak alan kişiler, C vitamini alımlarını sağlık uzmanlarıyla tartışmalıdır.

Kemoterapi ve radyasyon

Kanser tedavisi sırasında C vitamini ve diğer antioksidanların kullanımının güvenliği ve etkinliği tartışmalıdır [ 53 , 91 , 92 ]. Bazı veriler, antioksidanların tümör hücrelerini radyasyon tedavisi ve siklofosfamid, klorambusil, karmustin, busulfan, tiotepa ve doksorubisin gibi kemoterapötik ajanların etkisinden koruyabileceğini göstermektedir [54 , 91 , 93 , 94 ]. Bu verilerin en azından bir kısmı zayıf çalışma tasarımı nedeniyle eleştirilmiştir [ 52 ]. Diğer veriler, antioksidanların normal dokuları kemoterapi ve radyasyona bağlı hasarlardan koruyabileceğini düşündürmektedir [ 91 , 93]. ve/veya geleneksel kanser tedavisinin etkinliğini arttırır [ 95 ]. Bununla birlikte, C vitamininin fizyolojik olarak sıkı kontrolü nedeniyle, oral C vitamini takviyelerinin, önerilen etkileri üretecek kadar C vitamini konsantrasyonlarını değiştirip değiştiremeyeceği açık değildir. Kemoterapi veya radyasyon tedavisi gören kişiler, özellikle yüksek dozlarda C vitamini veya diğer antioksidan takviyeleri almadan önce onkologlarına danışmalıdır [ 54 ].

3-hidroksi-3-metilglutaril koenzim A redüktaz inhibitörleri (statinler)

C vitamini, diğer antioksidanlarla kombinasyon halinde, kombinasyon niasin-simvastatin (Zocor®) tedavisinden kaynaklanan yüksek yoğunluklu lipoprotein seviyelerindeki artışı azaltabilir [ 96 , 97 ]. Bu etkileşimin diğer lipid değiştirici rejimlerle oluşup oluşmadığı bilinmemektedir [ 54 ]. Sağlık uzmanları, hem statin hem de antioksidan takviyesi alan bireylerde lipid düzeylerini izlemelidir [ 54 ].

Bizi instagramda takip etmeyi unutmayın. Takip etmek için tıkla! 

Feragatname

Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) Diyet Takviyeleri Ofisi (ODS) tarafından hazırlanan bu bilgi formu, tıbbi tavsiyenin yerini almaması gereken bilgiler sağlar. Diyet takviyelerine olan ilginiz, bunlarla ilgili sorularınız veya kullanımınız ve genel sağlığınız için neyin en iyi olabileceği konusunda sağlık hizmeti sağlayıcılarınızla (doktor, kayıtlı diyetisyen, eczacı vb.) konuşmanızı öneririz. Bu yayında belirli bir ürün veya hizmetten bahsedilmesi veya bir kuruluştan veya profesyonel bir topluluktan tavsiye alınması, ODS’nin söz konusu ürün, hizmet veya uzman tavsiyesini onayladığı anlamına gelmez.

Günlük kalori ihtiyacınızı en doğru şekilde hesaplamak için Kalori Hesaplama aracımızı kullanabilirsiniz.